Ruh sağlığı

Başka bir ülkeye taşınmak, iş yerindeki sorunlar veya işimizi kaybetmek gibi zorlayıcı yaşam durumlarıyla karşılaşabiliriz. Ailevi sorunlar, boşanma, bir yakının ölümü, hastalık veya hayattaki başka değişiklikler, destek almamızı gerektiren kriz durumları olabilir. Örneğin bir çocuğun doğumu gibi olumlu bir olay da hayatımızı o kadar çok değiştirir ki, böylesine yeni bir durumda desteğe ihtiyaç duyabiliriz. Bazen, zorlu bir deneyimin üstünden zaman geçtikten ve yaşam normale döndükten sonra da aniden sıkıntılı bir durum gelebilir.

Aşağıdaki arazları göstermeniz durumunda, yardım almak için başvuruda bulunmanızda yarar vardır:

• uykusuzluk
• iştahsızlık
• günlük yaşamın çok ağır gelmesi
• işe gidecek ya da insanlarla görüşecek gücünüzün olmaması
• tıbbi nedenleri bulunmayan fiziksel arazlar
• alkol ya da uyuşturucu maddeleri kullanışınızın artması.

Ruh sağlığı için yardım istemek nadir bir şey değildir. Finlandiya’da yaşayan insanların % 20’si, yaşamlarının herhangi bir döneminde depresyondan muzdarip olmaktadırlar.

Sorunlar hakkında aile ya da arkadaşlarla konuşmak bile çoğunlukla faydalı olur. Ancak bazen profesyonel yardıma da ihtiyaç duyabilirsiniz. Hemşire veya doktorunuzla birlikte durumunuz için ne tür bir desteğin en uygun olduğu hakkında konuşabilirsiniz.

Terapi, ilaçlar ya da her ikisi birlikte çoğunlukla faydalıdır. Bazen hastanede tedavi görmek gerekebilir.

Finlandiya'da bir belediyede ikamet kaydınız varsa, kendi sosyal hizmetler ve sağlık merkezinizle (sosiaali- ja terveyskeskus) iletişime geçin. Eğer acilen yardıma ihtiyacınız varsa bunu telefonda belirtin. Doktor gerektiğinde sizi ruh sağlığı uzmanına yönlendirecektir.

Finlandiya'nın farklı bölgelerinde sağlık merkezi için farklı isimler kullanılabilir, örneğin terveysasema, terveyskeskus veya hyvinvointiasema. Farklı belediyelerin sunduğu sağlık hizmetleri hakkında InfoFinland'in yerel bilgi sayfalarında veya kendi sağlık ve sosyal refah bölgenizin internet sitesinde bilgi bulabilirsiniz.

Sorunlarınız hakkında doktor veya hemşire gibi bir sağlık uzmanıyla güvenle konuşabilirsiniz. Sağlık uzmanlarının gizlilik yükümlülükleri vardır. Bu, sizinle ilgili konulardan başka kimseye bahsetmeyecekleri anlamına gelir. Başka bir sağlık uzmanının bilgilerinize ihtiyacı varsa, bunun için sizden ayrıca izin istenecektir.

Kendi sosyal hizmetler ve sağlık merkezinizden akıl ve ruh sağlığı hizmetleri (mielenterveyspalvelut) hakkında bilgi alabilirsiniz.

Bir yakınınız için endişeleniyorsanız ve yardıma ihtiyacı olabileceğini düşünüyorsanız, örneğin, sosyal hizmetler ve sağlık merkezindeki bir hemşire veya doktordan tavsiye isteyebilirsiniz.

Özel tıp merkezinden de psikiyatrist veya psikolog için randevu alabilirsiniz. Bazen oradan daha çabuk randevu alınabilir ama hastalar için buralar çok daha pahalıdır.

Eğer Finlandiya sağlık sigortası kapsamındaysanız Halk Emeklilik Kurumu (Kela) özel doktor giderlerinizin bir bölümünü karşılar. Kela’dan daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

Kela yardımı bazı durumlarda kasada ödemekte olduğunuz miktardan doğrudan indirilir. Finlandiya sağlık sigortasına dahil olduğunuza dair belgeyi yanınızda bulundurunuz. Kela yardımını daha sonra Kela’dan da alabilirsiniz.

Sağlık sigortası (sairausvakuutus) Finlandiya sosyal güvencesinin (sosiaaliturva) bir parçasıdır. Konu hakkında daha fazla bilgiyi InfoFinland'in Finlandiya'da sosyal güvence sayfasından edinebilirsiniz.

Acil bir şekilde yardıma ihtiyacınız varsa, en yakın sosyal hizmetler ve sağlık merkezi, acil servis veya nöbetçi hastane ile iletişime geçebilirsiniz. Hemen hemen tüm Finlandiya'da Nöbetçi Yardım (Päivystysapu) acil servis telefon hizmeti mevcuttur. Numarası 116117'dir. Bölgenizde Nöbetçi Yardım mevcutsa, acil servise gitmeden önce bu hattı arayın. Telefonda, ne yapmanız gerektiğine dair talimatlar alacaksınız.

Bir yakınınız adına da yardım isteyebilirsiniz.

Belirtiler oldukça ciddi veya akutsa, acil yardım hattı 112'yi arayabilirsiniz. Bu gibi belirtiler örneğin kendine zarar verme eğilimi veya aşırı şiddet içeren davranışlardır.

Eğer yakınınız çok kötü durumdaysa ve akut psikiyatrik hastane tedavisine ihtiyacı varsa kendisi istemese de tedaviye gönderilmesi mümkündür. Bunun için doktorun zorunlu tedavi sevk raporu gereklidir. 

Mieli Derneği’nin kriz numarası, krizde olanlara ve yakınlarına acil görüşme olanağı sunar. Telefona, kriz görevlileri ve eğitim görmüş gönüllü destek görevlileri yanıt verir. Aradığınızda isminizi söyleminize gerek yoktur. Kriz hattı, hoşgörülü, dayanışmacı ve destekçi bir ortamda, şaşırtıcı ani bir olay hakkında ya da zor hayat durumu hakkında sizi dinler.

Farklı dillerde kriz hattı:

• Fince: 09 2525 0111
• İsveççe: 09 2525 0112
• İngilizce: 09 2525 0116

Çocuğunuz ruh sağlığını zorlayacak bir durumdaysa, belediyenizin aile hizmetlerine (perhepalvelut) başvurabilirsiniz. Çocuğun en doğru yardımı alabilmesi için çocuğun durumu değerlendirilir. Ayrıca çocuk kliniğinin (lastenneuvola) psikoloğundan veya kendi sosyal hizmetler ve sağlık merkezinizin doktorundan randevu alabilirsiniz. Eğer çocuk okul yaşındaysa okul psikoloğu ve doktoruyla irtibata geçebilirsiniz.

Genç bir bireyseniz, zorluk çektiğiniz konuları, örneğin, okul hemşiresine, okul doktoruna, okul psikoloğuna veya okul sosyal hizmet çalışanına anlatabilirsiniz. Kendi sosyal hizmetler ve sağlık merkezinizle de iletişime geçebilirsiniz. Doktor, gerektiğinde gençlik psikiyatri polikliniği için sevk verir.

Öğrenim kurumlarının sağlık birimlerinde öğrenciler için ruh sağlığı hizmetleri düzenlenmektedir.

Eğer bir yerde çalışıyorsanız ruh sağlığınızla ilgili konularda iş sağlığı doktoruyla konuşabilirsiniz. İşyeri sağlık biriminde psikologla görüşme olanağı da olabilir.

Eğer travmatik deneyimler yaşadıysanız, bu konuda yardım almanız oldukça önemlidir. Travmatik deneyimler, örneğin zulüm, ayrımcılık, şiddet, tecavüz, savaş veya işkence ile ilgili olabilir. Bu gibi deneyimler travma sonrası stres bozukluğu hastalığına yol açabilir. Bu, travma anılarının farklı durumlarda akla gelmesi ve yoğun kaygıya neden olması anlamına gelir.

Travma sonrası stres bozukluğu tedavi edilebilir ve bu durum için yardım alabilirsiniz. Kendi sosyal hizmetler ve sağlık merkeziniz ile iletişime geçip durumunuzu doktora anlatın. Doktor, gerekirse tedavinin devamı için sevk verir.

Finlandiya'ya mülteci olarak geldiyseniz, başınızdan geçen zor deneyimleri atlatabilmek için Psikotravmatoloji Merkezinden de (Psykotraumatologian keskus) yardım alabilirsiniz. Bu merkez, Helsinki Diakonissa Enstitüsünün (Helsingin Diakonissalaitos) faaliyetlerinin bir parçasıdır ve hizmetler müşteriler için ücretsizdir. İşkenceye maruz kalan kişilere yönelik özel hizmetler sunulmaktadır. Örneğin psikoterapi desteği alınabilir. Önce kendi sosyal hizmetler ve sağlık merkezinizden sevk almanız gerekir. Doktor, Psikotravmatoloji Merkezinden bir uzmana danışır ve tedaviye nasıl devam edileceği konusunda anlaşır.

Ruh sağlığı sorunları sebebiyle okula veya işe gitmekte zorlanıyorsanız, psikoterapi desteği için Kela'ya başvurma imkânınız olabilir. Buna rehabilitasyon psikoterapisi denir.

Önce bir psikiyatr ile görüşün. Psikiyatr, rehabilitasyon psikoterapisinin, okulunuza veya işinize devam etmeniz açısından faydası olup olmayacağını değerlendirir. En az üç aylık tedavi sürecinden sonra psikiyatr sizin için rapor yazacaktır. Rehabilitasyon psikoterapisi için Kela'ya başvurduğunuzda bu raporun olması gerekir.

Rehabilitasyon psikoterapisi kişisel terapi, grup terapisi, görsel sanatlar terapisi, aile terapisi ya da çift terapisi olabilir. Ayrıca 16-25 yaşındaki gençler için müzik terapisi de uygulanabilir. Gencin terapisine ebeveyn ziyaretleri de dahil olabilir.

Terapi için her defasında bir senelik olmak üzere, en fazla üç sene boyunca destek alınabilir. Kela, terapiyi yılda en çok 80 defaya kadar ve üç yıl içinde en çok 200 defaya kadar karşılar.

Kela'nın psikoterapisi, eğitimi Finlandiya Sosyal Hizmetler ve Sağlık Sektörü Ruhsat ve Kontrol Kurumu Valvira tarafından onaylanmış bir terapist tarafından verilebilir. Ayrıca terapistin, psikoterapist meslek unvanını kullanma hakkı da bulunmalıdır.

Ruh sağlığı kursları

Kela, ruh sağlığı sorunları için rehabilitasyon psikoterapisine ek olarak grup rehabilitasyonu da düzenlemektedir.  Kela'nın rehabilitasyon kursları, sağlık hizmetlerinin rehabilitasyon önerdiği herkese yöneliktir.

MIELI Finlandiya Ruh Sağlığı Derneği’nin (MIELI Suomen Mielenterveys ry) sayfasında,

• yaşamla ilgili zorluklar,
• ruh sağlığı sorunları,
• kriz,
• yardım için başvuru,
• nasıl iyileşilir konularında bilgiler bulunmaktadır.