Ruh sağlığı

Başka bir ülkeye taşınmak, iş yerindeki sorunlar veya işimizi kaybetmek gibi zorlayıcı yaşam durumlarıyla karşılaşabiliriz. Ailevi sorunlar, boşanma, bir yakının ölümü, hastalık veya hayattaki başka değişiklikler, destek almamızı gerektiren kriz durumları olabilir. Örneğin bir çocuğun doğumu gibi olumlu bir olay da hayatımızı o kadar çok değiştirir ki, böylesine yeni bir durumda desteğe ihtiyaç duyabiliriz. Bazen, zorlu bir deneyimin üstünden zaman geçtikten ve yaşam normale döndükten sonra da aniden sıkıntılı bir durum gelebilir.

Aşağıdaki arazları göstermeniz durumunda, yardım almak için başvuruda bulunmanızda yarar vardır:

• uykusuzluk
• iştahsızlık
• günlük yaşamın çok ağır gelmesi
• işe gidecek ya da insanlarla görüşecek gücünüzün olmaması
• tıbbi nedenleri bulunmayan fiziksel arazlar
• alkol ya da uyuşturucu maddeleri kullanışınızın artması.

Ruh sağlığı için yardım istemek nadir bir şey değildir. Finlandiya’da yaşayan insanların % 20’si, yaşamlarının herhangi bir döneminde depresyondan muzdarip olmaktadırlar.

Sorunlar hakkında aile ya da arkadaşlarla konuşmak bile çoğunlukla faydalı olur. Ancak bazen profesyonel yardıma da ihtiyaç duyabilirsiniz. Hemşire veya doktorunuzla birlikte durumunuz için ne tür bir desteğin en uygunu olduğu hakkında konuşabilirsiniz.

Terapi, ilaçlar ya da her ikisi birlikte çoğunlukla faydalıdır. Bazen hastanede tedavi görmek gerekebilir.

Eğer Finlandiya ikametgâhınız varsa, kendi sağlık merkezinizle iletişime geçin. Eğer acilen yardıma ihtiyacınız varsa bunu telefonda belirtin. Doktor gerekli durumlarda psikiyatri polikliniği veya bir başka ruh sağlığı birimi için sevk yazar. Doktor sevki olmadan doğrudan polikliniğe gidemezsiniz.

Sorunlarınız hakkında doktor veya hemşire gibi bir sağlık uzmanıyla güvenle konuşabilirsiniz. Sağlık uzmanlarının gizlilik yükümlülükleri vardır. Gizlilik yükümlülüğü, sizinle ilgili konuları diğer yetkililere anlatamayacakları anlamına gelir. Eğer başka bir sağlık uzmanı bilgilerinize ihtiyaç duyarsa, bu bilgilerin verilmesi için sizden izin alınır.

Kendi sağlık istasyonunuzdan ikamet yerinizde ruh sağlığı hizmetlerinin nasıl verildiği konusunda daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.

Aile bireyinize ilişkin olarak kaygı duymaktaysanız ve aile bireyinizin yardım almasının gerekli olabileceğini tahmin ediyorsanız, örneğin, sağlık merkezinin sağlık hemşiresine ya da hekimlerine danışabilirsiniz.

Özel tıp merkezinden de psikiyatrist veya psikolog için randevu alabilirsiniz. Bazen oradan daha çabuk randevu alınabilir ama hastalar için buralar çok daha pahalıdır.

Eğer Finlandiya sağlık sigortası kapsamındaysanız Halk Emeklilik Kurumu (Kela) özel doktor giderlerinizin bir bölümünü karşılar. Kela’dan daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

Kela yardımı bazı durumlarda kasada ödemekte olduğunuz miktardan doğrudan indirilir. Finlandiya sağlık sigortasına dahil olduğunuza dair belgeyi yanınızda bulundurunuz. Kela yardımını daha sonra Kela’dan da alabilirsiniz.

Finlandiya sağlık sigortası kapsamında olma hakkında daha fazla bilgi için InfoFinland sitesinin Finlandiya sosyal güvenliği sayfasını okuyunuz.

Eğer acilen yardıma ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız en yakın nöbetçi sağlık merkezi veya hastane ile irtibata geçebilirsiniz. Acil psikiyatrik hastane tedavisi psikiyatri hastaneleri nöbetçi birimleri tarafından sunulmaktadır.

Aile bireyiniz kendisi ya da başkaları için bir tehlike oluşturuyorsa ve de hekimle görüşmeğe ikna olmuyorsa, sağlık merkezini ya da hastaneyi telefonla arayabilirsiniz. Acilen yardıma gereksinim duyuluyorsa, bunu telefonda söyleyin. Aile bireyinizin kendisine zarar vermesinden korkuyorsanız, bunu da belirtin.

Eğer yakınınız çok kötü durumdaysa ve akut psikiyatrik hastane tedavisine ihtiyacı varsa kendisi istemese de tedaviye gönderilmesi mümkündür. Bunun için bir doktorun zoraki tedavi sevk kâğıdı (pakkohoitolähete) gereklidir. Eğer birisi doğrudan hayati tehlikedeyse 112 Acil Yardım numarasını arayabilirsiniz. Eğer durum acil değilse Acil Yardım numarasını aramayınız.

Farklı dillerde kriz hattı:

• Fince: 09 2525 0111
• İsveççe: 09 2525 0112
• İngilizce: 09 2525 0113
• Arapça: 09 2525 0113
• Ukraynaca: 09 2525 0114
• Rusça: 09 2525 0115

Mieli Derneği’nin kriz numarası, krizde olanlara ve yakınlarına acil görüşme olanağı sunar. Telefona, kriz görevlileri ve eğitim görmüş gönüllü destek görevlileri yanıt verir. Aradığınızda isminizi söyleminize gerek yoktur. Kriz hattı, hoşgörülü, dayanışmacı ve destekçi bir ortamda, şaşırtıcı ani bir olay hakkında ya da zor hayat durumu hakkında sizi dinler.

Eğer ruh sağlığı sıkıntı dolu bir safhadaysa kendi ikamet yerinizin aile danışmanlığıyla (perheneuvola) irtibata geçebilirsiniz. Aile danışmanlığında çocuğun tam kendisi için uygun olan yardımı alabilmesi için çocuğun durumu saptanır. Çocuk sağlığı ocağı (lastenneuvola) psikologundan veya kendi sağlık istasyonunuzun doktorundan da randevu alabilirsiniz. Eğer çocuk okul yaşındaysa okul psikologu ve doktoruyla irtibata geçebilirsiniz. 

Eğer genç birsiyseniz zorluk çektiğiniz konuları örneğin, okul sağlık hemşiresine, okul doktoruna, okul psikologuna veya okul rehberlik uzmanına anlatabilirsiniz. Kendi sağlık istasyonunuzla da irtibata geçebilirsiniz. Eğer gerekirse doktor gençlik psikolojisi polikliniğine (nuorisopsykiatrian poliklinikka) sevk kâğıdı yazar. 

Öğrenim kurumlarının sağlık birimlerinde öğrenciler için ruh sağlığı hizmetleri düzenlenmektedir.

Eğer bir yerde çalışıyorsanız ruh sağlığınızla ilgili konularda iş sağlığı doktoruyla konuşabilirsiniz. İşyeri sağlık biriminde psikologla görüşme olanağı da olabilir.

Eğer travmatik deneyimler yaşadıysanız, bu konuda yardım almanız oldukça önemlidir. Travmatik deneyimler, örneğin zulüm, ayrımcılık, şiddet, tecavüz, savaş veya işkence ile ilgili olabilir. Bu gibi deneyimler travma sonrası stres bozukluğu hastalığına yol açabilir. Bu durum, farklı durumlarda travma anılarının akla gelmesi ve yoğun kaygıya neden olması demektir.

Travma sonrası stres bozukluğu tedavi edilebilir ve bu durum için yardım alabilirsiniz. Kendi sağlık ocağınız ile iletişime geçip durumunuzu bir doktora anlatın. Doktor gerekli durumlarda psikiyatri polikliniği veya başka bir ruh sağlığı birimine sevk edebilir.

Finlandiya'ya mülteci olarak geldiyseniz, başınızdan geçen zor deneyimleri atlatabilmek için Psikotravmatoloji Merkezinden de yardım alabilirsiniz. Bu merkez, Helsinki Diakonissa Enstitüsünün faaliyetlerinin bir parçasıdır ve hizmetler müşteriler için ücretsizdir. İşkenceye maruz kalan kişilere yönelik özel hizmetler sunulmaktadır. Örneğin psikoterapi desteği alınabilir. Öncelikle kendi sağlık ocağınızdan sevk almanız gerekir. Doktor, Psikotravmatoloji Merkezinden bir uzmana danışır ve tedaviye nasıl devam edileceği konusunda anlaşır.

Ruh sağlığı sorunları sebebiyle okula veya işe gitmekte zorlanıyorsanız, psikoterapi desteği için Kela'ya başvurma imkânınız olabilir. Buna rehabilitasyon psikoterapisi denir.

Önce bir psikiyatr ile görüşün. Psikiyatr, rehabilitasyon psikoterapisinin, okulunuza veya işinize devam etmeniz açısından faydası olup olmayacağını değerlendirir. En az üç aylık tedavi sürecinden sonra psikiyatr sizin için rapor yazacaktır. Rehabilitasyon psikoterapisi için Kela'ya başvurduğunuzda bu raporun olması gerekir.

Rehabilitasyon psikoterapisi kişisel terapi, grup terapisi, görsel sanatlar terapisi, aile terapisi ya da çift terapisi olabilir. Ayrıca 16-25 yaşındaki gençler için müzik terapisi de uygulanabilir. Gencin terapisine ebeveyn ziyaretleri de dahil olabilir.

Terapi için her defasında bir senelik olmak üzere, en fazla üç sene boyunca destek alınabilir. Terapi senede en fazla 80 kez ve üç sene içinde en fazla 200 kez karşılanabilir.

Kela'nın psikoterapisi, eğitimi Finlandiya Sosyal Hizmetler ve Sağlık Sektörü Ruhsat ve Kontrol Kurumu Valvira tarafından onaylanmış bir terapist tarafından verilebilir. Ayrıca terapistin, psikoterapist meslek unvanını kullanma hakkı da bulunmalıdır.

Ruh sağlığı kursları

Kela, ruh sağlığı sorunları için rehabilitasyon psikoterapisine ek olarak grup rehabilitasyonu da düzenlemektedir.  Kela'nın rehabilitasyon kursları, sağlık hizmetlerinin rehabilitasyon önerdiği herkese yöneliktir.

MIELI Finlandiya Ruh Sağlığı Derneği’nin (MIELI Suomen Mielenterveys ry) sayfasında,

• yaşamla ilgili zorluklar,
• ruh sağlığı sorunları,
• kriz,
• yardım için başvuru,
• nasıl iyileşilir konularında bilgiler bulunmaktadır.